บทคัดย่อ
การประมงพื้นบ้านเป็นวิถีชีวิตของคนในชุมชนที่อยู่ติดกับแม่น้ำโขง การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระบบการจัดการลวงมองหรือเขตพื้นที่ไหลมองหาปลาในแม่น้ำโขงของชาวประมงพื้นบ้านจังหวัดนครพนม ประเทศไทย และแขวงคำม่วน สปป. ลาว โดยได้ศึกษาด้วยวิธีการเชิงคุณภาพแบบ Multi-site case study ในพื้นที่ลวงมองในแม่น้ำโขงจำนวน 8 ลวง ซึ่งเป็นพื้นที่ไหลมองหาปลาระหว่างประมงพื้นบ้านอำเภอเมือง จังหวัดนครพนม กับ
ประมงพื้นบ้านเมืองท่าแขก แขวงคำม่วน สปป. ลาว ผลการศึกษาพบว่า การบริหารจัดการทั้งไทยและลาวมีลักษณะเหมือนกันคือ มีหัวหน้าหรือประธานเป็นผู้นำในการบริหารจัดการลวงและสมาชิก โดยสมาชิกเป็นคนในพื้นที่หมู่บ้านที่ติดลวงปลานั้นๆ และมีแนวปฏิบัติของสมาชิกที่ตกลงรวมกันทั้งเฉพาะฝ่ายและแบบที่ตกลงร่วมกันระหว่างไทย-ลาว สำหรับการจัดการพื้นที่ลวงมอง พบว่า มี 2 รูปแบบ ได้แก่ (1) ไทย-ลาวมีการบริหารจัดการร่วมกัน
โดยไทย-ลาวมีพื้นที่ลวงมองในเขตลวงบริเวณน่านน้ำเดียวกันหรือเหลี่อมกัน มีการซาวลวงและการทำพิธีกรรมที่สำคัญร่วมกัน มีการจัดการคิวเข้าออกร่วมกันในการไหลมอง และ (2) ไทย-ลาวไม่มีการหริหารจัดการร่วมกัน โดยไทย-ลาวแบ่งพื้นที่ลวงมองตามเขตน่านน้ำ มีความเป็นอิสระจากกันในการบริหารจัดการ ซาวลวงและการทำพิธีกรรม การจัดการคิวกันเข้าออกในการไหลมองทั้งไทยและลาวต่างมีอิสระจากกันเนื่องจากบริเวณลวงมองแยกกันชัดเจน