บทคัดย่อ
ผักเป็นสินค้าเกษตรที่ราคามีความผันแปรตอบสนองต่อปัจจัยหลายประการ ทั้งในด้านอุปทานตามฤดูกาล สถานที่วางจำหน่าย และคุณภาพ หรือคุณลักษณะต่างๆ ที่ผู้บริโภครับรู้ได้ เช่น ความสด สี ขนาด รสชาติและความปลอดภัยต่อสารเคมีตกค้างบนผลผลิต ฯลฯ การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างราคาและปัจจัยต่างๆ เหล่านี้จะช่วยให้ทราบถึงระดับอิทธิพลของแต่ละปัจจัยที่มีผลต่อราคาผัก และเป็นประโยชน์สำหรับการเลือกทิศทางการพัฒนาคุณภาพเพื่อเพิ่มมูลค่าของผักต่อไป
การศึกษานี้ใช้ข้อมูลจากตัวอย่างผัก โดยสุ่มซื้อผักเมืองหนาวที่วางขายในกรุงเทพฯ และเชียงใหม่ ทำการจดบันทึกราคาขายตรวจวัดและวิเคราะห์คุณลักษณะต่างๆ ของผัก โดยแบ่งตัวแปรเป็นกลุ่ม คือ คุณลักษณะทางกายภาพและทางเคมีของผัก ฤดูกาล ความปลอดภัยต่อสารเคมีตกค้างบนผลผลิต สถานที่วางจำหน่าย และชื่อการค้า ดอยคำ ซึ่งเป็นผลผลิตของมูลนิธิโครงการหลวง การวิเคราะห์โดยใช้แบบจำลอง Hedonic Price ในผัก 3 ชนิดคือ มะเขือเทศ ผักกาดขาวปลี และแครอท พบว่าตัวแปรที่ส่งผลทำให้ราคาขายสูงขึ้นได้แก่ สถานที่วางจำหน่าย ผักนำเข้า ความปลอดภัยต่อสารตกค้างบนผลผลิต ฤดูฝน และคุณลักษณะบางประการของผักเช่น ความยาวของ แครอท รูปทรงแป้นของมะเขือเทศ ในขณะที่ลักษณะบางประการ เช่น น้ำหนักที่มากเกินไปและรูปทรงกรวยของ แครอท ทำให้ราคาขายลดลง นอกจากนี้ยังพบว่าร่องรอยตำหนิบนผลผลิตผักบางชนิด ไม่มีความสำคัญอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติต่อราคาขาย ดังนั้นการผลิตผักให้ได้ลักษณะตามต้องการอาจหมายถึงการใช้พันธุ์ที่มีรูปทรงและขนาดตรงกับความต้องการของตลาดและมีคุณภาพทัดเทียมกับผักนำเข้าและเมื่อวางจำหน่ายในซุปเปอร์มาร์เก็ตในกรุงเทพฯ ได้ ซึ่งจะทำให้ผู้ผลิตได้รับราคาสูงขึ้น